Op zoek naar de monnik in mijzelf
Dagritme
Het dagritme in een klooster, zeker in een contemplatief of beschouwend klooster zoals bij de trappisten of benedictijnen, kent een vaste indeling. Dagelijks op dezelfde tijdstippen komen de monniken bijeen voor het gezamenlijke koorgebed. Deze zogenaamde getijden zijn gekleurd door het karakter van het betreffende moment van de dag. Net zoals de seizoenen van een jaar van elkaar verschillen, verschilt ook het karakter van de ochtendstond bijvoorbeeld van dat van de middag. De getijden vormen de innerlijke structuur voor een bewuste manier om met tijd om te gaan. Het ritme helpt ons om los te komen van onze normale beleving van tijd als hollend van verleden naar toekomst, om in plaats daarvan stil te staan en aan te komen in het nu. De momenten waarop de getijden worden gebeden, zijn beschreven door de grondlegger van het westerse monnikendom, St. Benedictus van Nursia, die zijn Regel voor monniken in de 6e eeuw schreef. De kracht en wijsheid van zijn regel blijken wel uit het feit, dat al eeuwenlang groepen mensen hun leven volgens zijn ideeën inrichten. Tegenwoordig vinden zijn woorden ook weerklank binnen bijvoorbeeld het management en de levenskunst.
De weldaad van de regelmaat van het kloosterritme ervaar ik bij ieder bezoek aan een klooster opnieuw. Ik ben ervan overtuigd dat wij allemaal een stuk minder gestrest zouden zijn en dat de wereld er een stuk vrolijker zou uitzien, als wij onszelf regelmatig een dag in kloosterritme cadeau zouden doen. Het is bijvoorbeeld mogelijk om live via internet de getijden mee te bidden met de zusters van de cisterciënzer abdij Koningsoord bij Arnhem. Ik heb voor mijzelf een vorm gevonden om ook thuis regelmatig een dag in stilte te leven op het ritme van de acht kloostergetijden. Meer hierover kun je lezen op de pagina over stilte. Maar als thuismonnik met een baan en een sociaal leven lukt het niet om dagelijks het ritme van de zusters met zeven gebedsmomenten te volgen. Daarvoor is een aangepast ritme nodig, waarin ik stilte en bezinning afwissel met momenten om actief te zijn met werken, gezelligheid, enz.: een ritme dat ik ook aan kan houden, wanneer ik voor mijn werk in de Randstad zit en verblijf in een hotel.
Op de volgende pagina's van dit menu laat ik je kennis maken met de invulling die ik op dit moment aan mijn dagritme geef. De invulling is geïnspireerd door de getijden in kloosters, waarbij ik dankbaar gebruik maak van de inzichten die ik heb opgedaan in een retraite over "de monnik in mij" van Ton Roumen. Zo is er voor mij een werkbaar geheel van vier momenten ontstaan, waarin ik mij terugtrek uit de activiteit en tot verstilling kom. Zo'n heel eigen vorm is ook de enige manier om een goed ritme van bezinning en actie in je leven aan te brengen en ook vol te houden. Net als in kloosters bid ik bij drie van de vier momenten enkele psalmen. Dat wil zeggen dat ik ze hardop lees en mij al lezend verbind met God. Ik gebruik Het boek der psalmen, uit het Hebreeuws vertaald door Dr. Ida G.M. Gerhardt en dr. Marie H. van der Zeyde. Deze uitgave van de Katholieke Bijbelstichting in Den Bosch wordt ook door veel kloosters in Nederland gebruikt. Het is een prachtige, ritmische vertaling maar wel in een enigszins archaïsch Nederlands. Maar een mooie tekst om hardop te lezen of zoals in kloosters in beurtzang te reciteren. In kloosters komen, op enkele vaste psalmen na, iedere dag andere psalmen voorbij. In Benedictus' tijd lazen zo monniken alle 150 psalmen in een week, moderne benedictijnse kloosters doen er twee weken over.